اسکرام چیست؟

اسکرام چیست؟ تصور کنید تیمی از افراد با مهارت‌های متنوع دارید که در یک فضای باز و پویا، با همکاری و هماهنگی کامل، روی پروژه‌ای کار می‌کنند. هر روز به دنبال بهبود و رفع مشکلات هستند و در نهایت، با شور و شوق به یک هدف مشترک می‌رسند. این توصیف ساده‌ای از دنیای اسکرام است.

اسکرام یکی از محبوب‌ترین چارچوب‌های مدیریت پروژه است که به تیم‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از فرآیندهای چابک، محصولات با کیفیت و ارزشمندتری را تولید کنند. این روش با تکیه بر تعامل مستمر، بازخوردهای مداوم و بهبود تدریجی، موفق شده است تا در صنایع مختلف به کار گرفته شود و نتایج چشمگیری را به همراه داشته باشد.

در ادامه مقاله اسکرام چیست؟، به بررسی اصول اسکرام، مراحل ساده‌ی آن، نقش‌های اساسی در تیم و مزایا و کاربردها خواهیم پرداخت. هدف ما این است که شما را با این متدلوژی کارآمد آشنا کنیم و نشان دهیم که چگونه می‌توانید از آن در پروژه‌های خود بهره ببرید. پس همراه ما باشید تا دنیای جذاب اسکرام را کشف کنیم!

 اسکرام چیست؟

اسکرام به زبان ساده یک چارچوب مدیریت پروژه است که در دسته‌بندی روش‌های چابک (Agile) قرار می‌گیرد. این روش ابتدا برای توسعه نرم‌افزار ایجاد شد، اما به تدریج در صنایع و حوزه‌های مختلفی مانند بازاریابی، مدیریت محصول و حتی آموزش نیز مورد استفاده قرار گرفت.

هدف اصلی اسکرام افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات یا خدمات با ایجاد یک فرآیند تکراری و افزایشی است. در اسکرام، کارها به بازه‌های زمانی کوتاه (معمولاً دو تا چهار هفته) که به نام “اسپرینت” شناخته می‌شوند، تقسیم می‌شوند. در هر اسپرینت، تیم اسکرام بر روی یک مجموعه مشخص از وظایف کار می‌کند که به یک هدف معین منجر می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: رابط کاربری چیست؟

اسکرام مستر کیست؟

اسکرام مستر (Scrum Master) یکی از نقش‌های کلیدی در چارچوب اسکرام است. وظیفه اصلی اسکرام مستر اطمینان از اجرای صحیح اصول و فرآیندهای اسکرام توسط تیم است. به عبارت دیگر، اسکرام مستر مسئول هدایت تیم به سمت بهره‌وری بیشتر و استفاده بهینه از اسکرام است.

تسهیل فرآیندهای اسکرام: اسکرام مستر جلسات مختلف اسکرام را مدیریت و هدایت می‌کند، از جمله جلسات برنامه‌ریزی اسپرینت، جلسات روزانه (Daily Standup)، بازنگری اسپرینت (Sprint Review) و بازنگری و بهبود (Sprint Retrospective).

رفع موانع: اسکرام مستر به تیم کمک می‌کند تا موانع و مشکلاتی که در راه دستیابی به اهداف اسپرینت وجود دارد را شناسایی و برطرف کنند. این موانع می‌توانند فنی، سازمانی یا ارتباطی باشند.

حفاظت از تیم: اسکرام مستر تیم را در برابر هر گونه دخالت خارجی که می‌تواند تمرکز و بهره‌وری آنها را مختل کند، محافظت می‌کند. این نقش شامل مدیریت انتظارات ذی‌نفعان و ایجاد محیطی پایدار و حمایت‌گر برای تیم است.

آموزش و مشاوره: اسکرام مستر نقش مشاور و مربی را نیز ایفا می‌کند. او به اعضای تیم کمک می‌کند تا اصول و فرآیندهای اسکرام را بهتر درک کنند و آنها را به کار گیرند.

ایجاد فرهنگ بهبود مستمر: اسکرام مستر تشویق به بازخورد مستمر و بهبود فرآیندها در طول زمان می‌کند. او به تیم کمک می‌کند تا بهترین شیوه‌ها را شناسایی و به کار گیرند.

اصول اصلی اسکرام چیست؟

متد اسکرام بر اساس سه اصل اصلی بنا شده است که به تیم‌ها کمک می‌کند به صورت کارآمد و مؤثر عمل کنند. این اصول عبارتند از:

شفافیت (Transparency)

تعریف وظایف واضح: همه اعضای تیم باید درک مشترکی از وضعیت پروژه، وظایف و اهداف داشته باشند. این شفافیت از طریق ابزارهایی مانند تخته‌های کانبان و جلسات روزانه فراهم می‌شود.

قوانین و فرآیندهای روشن: همه اعضای تیم باید قوانین و فرآیندهای اسکرام را به خوبی بدانند و رعایت کنند. این قوانین شامل نحوه اجرای اسپرینت‌ها، تعریف وظایف و معیارهای تکمیل آنها است.

بازبینی (Inspection)

بررسی منظم: تیم به طور منظم در طول اسپرینت‌ها و در پایان هر اسپرینت، کارهای انجام شده را بررسی می‌کند. این بازبینی‌ها به شناسایی مشکلات و موانع کمک می‌کنند.

جلسات بازبینی اسپرینت: در پایان هر اسپرینت، تیم با ذی‌نفعان جلساتی برگزار می‌کند تا نتایج کار را ارائه دهد و بازخورد دریافت کند.

سازگاری (Adaptation)

بهبود مستمر: تیم باید بتواند بر اساس بازخوردهای دریافت شده و تغییرات محیطی، فرآیندها و برنامه‌های خود را بهبود دهد. این بهبود مستمر از طریق جلسات بازنگری و بهبود (Sprint Retrospective) محقق می‌شود.

انعطاف‌پذیری: تیم باید در مواجهه با تغییرات و چالش‌ها، انعطاف‌پذیر باشد و بتواند سریعاً واکنش نشان دهد و فرآیندهای خود را تطبیق دهد.

پیشنهاد مطالعه: توسعه دهنده نرم افزار کیست؟

بررسی متدولوژی اسکرام به طور خلاصه

متد اسکرام یک چارچوب چابک برای مدیریت پروژه‌هاست که با تمرکز بر تیم‌های کوچک و خودسازمانده، به دنبال ارائه سریع و مکرر محصولات با کیفیت است. این متدولوژی بر اساس تکرارهای کوتاه مدت و بازخورد مداوم بنا شده است. اجزای اصلی اسکرام عبارتند از:

تیم اسکرام:

اسکرام مستر: فردی که فرآیندهای اسکرام را تسهیل می‌کند و موانع را برطرف می‌سازد.

مالک محصول (Product Owner): مسئول مدیریت بک‌لاگ محصول و تضمین ارزش‌افزایی.

تیم توسعه: گروهی که وظایف را اجرا می‌کنند و محصول را تحویل می‌دهند.

Artifacts

بک‌لاگ محصول (Product Backlog): لیستی اولویت‌بندی شده از همه ویژگی‌ها، نیازها و اصلاحات مورد نیاز محصول.

بک‌لاگ اسپرینت (Sprint Backlog): مجموعه‌ای از آیتم‌های بک‌لاگ محصول که تیم در طول اسپرینت بر روی آن‌ها کار می‌کند.

افزونه (Increment): نسخه‌ی قابل ارائه از محصول پس از هر اسپرینت.

رویدادها (Events)

اسپرینت (Sprint): بازه زمانی کوتاه (معمولاً دو تا چهار هفته) که در آن کارهای مشخصی انجام می‌شود.

جلسات روزانه (Daily Standup): جلسات کوتاه روزانه برای هماهنگی و مرور پیشرفت کار.

برنامه‌ریزی اسپرینت (Sprint Planning): جلسه‌ای برای تعیین وظایف و اهداف اسپرینت جدید.

بازنگری اسپرینت (Sprint Review): جلسه‌ای برای ارائه نتایج اسپرینت به ذی‌نفعان و دریافت بازخورد.

بازنگری و بهبود (Sprint Retrospective): جلسه‌ای برای بررسی فرآیندهای تیم و تعیین راه‌های بهبود.

فرآیند اسکرام

برنامه‌ریزی اسپرینت: تیم با همکاری مالک محصول، اهداف و وظایف اسپرینت جدید را تعیین می‌کند.

اجرای اسپرینت: تیم توسعه وظایف تعیین شده را انجام می‌دهد و هر روز در جلسات روزانه شرکت می‌کند.

بازنگری اسپرینت: تیم نتایج اسپرینت را به ذی‌نفعان ارائه می‌دهد و بازخورد دریافت می‌کند.

بازنگری و بهبود: تیم فرآیندهای خود را بررسی می‌کند و راه‌های بهبود را شناسایی می‌کند.

نقش‌های اصلی در اسکرام

در متدولوژی اسکرام، سه نقش اصلی وجود دارد که هر یک وظایف و مسئولیت‌های مشخصی دارند. این نقش‌ها عبارتند از: مالک محصول، اسکرام مستر و تیم توسعه.

مالک محصول (Product Owner)

مدیریت بک‌لاگ محصول: تهیه و نگهداری لیست اولویت‌بندی شده‌ای از نیازمندی‌ها و ویژگی‌های محصول.

تعیین اولویت‌ها: اطمینان از اولویت‌بندی صحیح وظایف بر اساس ارزش.

ارتباط با ذی‌نفعان: درک و انعکاس نیازها و انتظارات ذی‌نفعان در بک‌لاگ محصول.

تصمیم‌گیری: مسئول تصمیم‌گیری درباره محتوا و زمان‌بندی انتشار ویژگی‌ها.

 اسکرام مستر (Scrum Master)

تسهیل فرآیند اسکرام: اطمینان از اجرای صحیح اصول و فرآیندهای اسکرام.

رفع موانع: شناسایی و برطرف کردن موانع و مشکلات تیم توسعه.

آموزش و راهنمایی: کمک به تیم و سازمان در درک و اجرای اسکرام.

حفاظت از تیم: محافظت از تیم در برابر دخالت‌های خارجی.

تیم توسعه (Development Team)

خودسازماندهی: برنامه‌ریزی و اجرای وظایف بدون نیاز به مدیریت خارجی.

چند تخصصی: اعضایی با مهارت‌های مختلف که مشترکاً روی تکمیل وظایف کار می‌کنند.

تحویل افزایش‌های محصول: تحویل یک افزونه قابل ارائه از محصول در پایان هر اسپرینت.

همکاری نزدیک: همکاری مستمر با مالک محصول برای تحقق اهداف اسپرینت.

مزایا و معایب اسکرام

اسکرام به عنوان یکی از محبوب‌ترین متدولوژی‌های چابک، دارای مزایا و معایب خاصی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای اسکرام چیست؟

انعطاف‌پذیری بالا: اسکرام به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا به سرعت به تغییرات و بازخوردها واکنش نشان دهند و فرآیندهای خود را بر اساس نیازهای جدید تطبیق دهند.

بهبود مستمر: جلسات بازنگری و بهبود (Retrospective) به تیم‌ها کمک می‌کنند تا به صورت مداوم فرآیندها و عملکرد خود را ارزیابی و بهبود بخشند.

ارتباط و همکاری مؤثر: اسکرام بر تعاملات روزانه و همکاری نزدیک بین اعضای تیم تأکید دارد که باعث بهبود هماهنگی و کاهش سوء تفاهم‌ها می‌شود.

افزایش شفافیت: استفاده از ابزارهایی مانند تخته‌های کانبان و جلسات روزانه باعث می‌شود که همه اعضای تیم از وضعیت پیشرفت کارها مطلع باشند.

تحویل مکرر: اسکرام با استفاده از اسپرینت‌های کوتاه مدت، امکان تحویل مکرر و مستمر افزونه‌های محصول را فراهم می‌کند که این موضوع باعث افزایش رضایت مشتری می‌شود.

معایب اسکرام چیست؟

نیاز به تغییر فرهنگ سازمانی: پیاده‌سازی اسکرام نیازمند تغییرات فرهنگی و پذیرش اصول چابک توسط همه اعضای سازمان است که ممکن است با مقاومت مواجه شود.

وابستگی به تیم‌های کوچک و خودسازمانده: اسکرام برای تیم‌های بزرگ و پیچیده ممکن است کارآمد نباشد و نیاز به تیم‌های کوچک و با قابلیت خودسازماندهی دارد.

نیاز به تجربه و آموزش: اعضای تیم و اسکرام مستر باید با اصول و فرآیندهای اسکرام به خوبی آشنا باشند که نیازمند آموزش و تجربه است.

مشکلات در مستندسازی: تمرکز اسکرام بر تحویل سریع ممکن است به کاهش توجه به مستندسازی مناسب منجر شود که این موضوع می‌تواند در طولانی مدت مشکلاتی ایجاد کند.

محدودیت در پروژه‌های ثابت: برای پروژه‌هایی که نیازمندی‌ها و زمان‌بندی آنها از قبل دقیقاً مشخص شده‌اند، اسکرام ممکن است مناسب نباشد.

جمع‌بندی

در پایان مقاله اسکرام  چیست؟ میتوان گفت اسکرام یک متدولوژی مدیریت پروژه چابک است که بر اساس تیم‌های خودسازمانده، تکرارهای کوتاه مدت و بازخورد مداوم تمرکز دارد. این روش به تیم‌ها امکان می‌دهد به سرعت واکنش نشان دهند، فرآیندهای خود را بهبود بخشند و محصولات با کیفیت‌تری را به مشتریان ارائه دهند. از مزایا آن انعطاف‌پذیری، همکاری موثر و بهبود مستمر است، اما نیازمند به فرهنگ سازمانی مناسب و آموزش کامل است.