Nodejs یا PHP | مقایسه 2 غول بک‌اند

جاوا اسکریپت انتخاب اول همه توسعه دهندگان در طراحی Front-end است؛ اما در بخش Back-end، انتخاب‌های بیشتر و جذابتری وجود دارد که می‌تواند توسعه دهندگان تازه‌کار را به دردسر بیندازد. زبان برنامه نویسی PHP به عنوان اصلی‌ترین زبان توسعه سمت سرور شناخته می‌شود و سال‌هاست در این حوزه پادشاهی می‌کند؛ اما با معرفی و ورود فناوری به نام Node.js، بسیاری ترغیب به استفاده آن شده‌اند؛ اما درباره انتخاب بین این دو تردید دارند؛ PHP یا  Node.js؟

این مطلب به مقایسه PHP و Node.js از جنبه‌های مختلف و اینکه کدام یک ارزش یادگیری بیشتری برای آینده دارند، پرداخته می‌شود؛ اگر زمان کافی برای مطالعه ندارید، می‌توانید با مراجعه به بخش انتهایی مطلب، از مقایسه کلی PHP یا Node.js استفاده کنید.

PHP چیست

زبان برنامه نویسی PHP یک زبان شئ‌گرا و همه منظوره است که اکثرا در توسعه سمت سرور استفاده می‌شود. این زبان به صورت متن‌باز منتشر شده؛ همین موضوع، باعث شکل‌گیری جامعه بزرگی از توسعه دهندگان PHP شده است. از این زبان در برنامه‌ها و پروژه‌های مختلف استفاده شده که شاید شاخص‌ترین آنها، وردپرس (WordPress) و جوملا (Joomla) باشند.

کدهای نوشته شده در فایل‌های PHP، در سرور پردازش شده و به کد HTML تبدیل می‌شوند؛ سپس به مرورگر کاربر منتقل شده و خروجی را در قالب صفحات HTML نمایش می‌دهد. کدهای این زبان در فایلی با پسوند .php ذخیره می‌شوند و می‌توانند شامل کدهای PHP، JS، Html و CSS و حتی متن‌های ساده باشند.

دلایل استفاده از PHP

PHP یک زبان برنامه نویسی کراس پلتفرم است؛ در نتیجه می‌تواند در سیستم عامل‌های مختلف اجرا شود. در دسکتاپ، این زبان سازگاری بالایی با سیستم عامل‌های ویندوز، مک و لینوکس  و همچنین وب سرورهای مورداستفاده این سیستم عامل‌ها دارد. از طرف دیگر، با پلتفرم‌های ابری مشهوری مثل Azure و Amazon AWS سازگاری دارد. با توجه به مقیاس پذیری بالای PHP، می‌توان با آن تقریبا هر نوع برنامه تحت وب را توسعه داد. از برنامه‌های کوچک و دانش آموزی گرفته تا پروژه‌های تجاری و مبتنی بر ابر!

PHP ذاتا زبانی است که در سمت سرور برنامه‌ها اجرا می‌شود؛ بنابراین انتخاب اول توسعه دهنده Back-end در همه‌جا است. یکی دیگر از دلایل استفاده از PHP این است که با تقریبا همه پایگاه‌های داده مشهور سازگاری دارد. از MySQL و Oracle گرفته تا MariaDB و PostgreSQL و MangoDB!

Node.js چیست

Node.js یک فریمورک نیست؛ بلکه یک محیط اجرایی (Run-time environment) برای جاوا اسکریپت است و کارهای بیشتری نسبت به یک فریمورک انجام می‌دهد. این فناوری از موتور V8 گوگل برای اجرا و پردازش کدهای جاوا اسکریپت در سمت سرور استفاده می‌کند و به صورت متن‌باز و کراس پلتفرم منتشر شده است. نود جی‌اس در سال 2009 توسط شخصی به نام رایان دال (Rayan Dahl) منتشر شده و از آن زمان، توجه بسیاری از توسعه دهندگان را به خود جلب کرده است.

دلایل استفاده از Node.js

مهمترین دلیلی که باعث محبوبیت Node.js بین توسعه دهندگان وب شده، عدم نیاز به یادگیری یک زبان جدید باشد. اگر توسعه دهنده فرانت اند هستید و قصد دارید با یادگیری توسعه Back-end، یک توسعه دهنده فول استک شوید، می‌توانید با یادگیری Node.js کدهای سمت سرور پروژه‌های خود را با استفاده از JS و بدون نیاز به یادگیری یک زبان دیگر نظیر PHP یا Python بنویسید!

انعطاف پذیری بالا و بازدهی فوق العاده، از دیگر دلایل محبوبیت Node.js است. موتور V8 به صورت مرتب توسط گوگل بروزرسانی می‌شود و Node.js نیز برای بهره‌مندی حداکثری از جدیدترین قابلیت‌های جاوا اسکریپت، خود را بروزرسانی می‌کند. این کار باعث کاهش مشکلات امنیتی و بهبود عملکرد برنامه‌های نوشته شده با این محیط اجرایی شده است. علاوه بر این، نود جی‌اس کراس پلتفرم است و با استفاده از فریمورک‌هایی نظیر Electron.js، می‌تواند در توسعه برنامه‌های دسکتاپ مورداستفاده قرار بگیرد.

مقایسه Node.js و PHP

به بخش اصلی این مطلب رسیدیم. در ادامه مقایسه مفصلی بین PHP و Node.js انجام خواهیم داد تا در انتها، مشخص شود بین Node.js یا PHP کدام یک ارزش یادگیری بیشتری برای آینده دارد و تحت چه شرایطی، کدام یک را فرا بگیریم.

مقایسه سینتکس و نوشتار

از نظر سینتکس، تقاوت قابل توجهی بین کدهای نوشته شده به PHP و کدهای Node.js که به جاوا اسکریپت نوشته می‌شوند، وجود دارد. یادگیری سینتکس جاوا اسکریپت نسبت به PHP کمی ساده‌تر است؛ اما دارای منطق پیچیده‌تر و گسترده‌تری است. سینتکس PHP دارای منطق ساده‌تر اما خشک است و سروکله زدن طولانی با کدهای PHP می‌تواند خسته کننده باشد.

در ادامه برنامه Hello World را به زبان PHP و JS نوشته‌ایم تا بتوانید به خوبی سینتکس هرکدام را مشاهده و تفاوت‌ها را بررسی کنید.

کد زیر به زبان PHP نوشته شده:

echo "Hello World!" ;

کد زیر به زبان جاوا اسکریپت نوشته شده:

Console.log("Hello World") ;

مقایسه Synchronous و Asynchronous

این دو اصطلاح برخلاف نام ترسناک خود، دارای تعاریف ساده‌ای هستند:

• Synchronous یا ناهمزمانی: در این نوع، کدها به ترتیب خطی اجرا می‌شوند. برای مثال، ابتدا خط 1 اجرا شده و سپس خط دوم و این روند تا انتهای پروژه ادامه دارد.
• Asynchronous یا همزمانی: در این نوع برنامه نویسی، ترتیبی برای اجرای کدها وجود ندارد. و کدها به صورت همزمان اجرا می‌شوند.

تصور کنیم قصد تهیه یک لیوان قهوه را داریم. در حالت Synchronous ابتدا صبر می‌کنیم آب به جوش بیاید، سپس قهوه در آسیاب ریخته و صبر می‌کنیم فرآیند آسیاب به پایان برسد. در انتها قهوه را اضافه می‌کنیم و صبر می‌کنیم به اندازه کافی دم بکشد. اما این کار به روش Asynchronous سریعتر انجام می‌شود؛ ابتدا آب را روی اجاق قرار می‌دهیم و در همین حال، قهوه را در آسیاب می‌ریزیم. در ادامه به محض آماده شدن آب جوش، قهوه را دم می‌کنیم.

حالا اگر بخواهیم تفاوت این دو را در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توانیم بگوییم در حالت Asynchronous کارها به صورت همزمان انجام می‌شوند؛ در حالی که در Synchronous ابتدا باید یک کار به پایان برسد تا کار بعدی انجام شود. زبان PHP از حالت ناهمزمانی استفاده می‌کند؛ پس تا زمان اتمام کار قبلی، به سراغ کار بعدی نمی‌رود. این موضوع باعث افزایش زمان اجرای برنامه شده و در ابعاد بزرگ، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. از طرف دیگر، کدهای Node.js و java Script به صورت همزمان اجرا می‌شوند که علاوه بر سرعت بالاتر، زمان کمتری نیز برای اجرای کامل برنامه نیاز دارند.

پس اگر نیاز به توسعه برنامه‌ای دارید که ممکن است پردازش قابل توجهی را نیاز داشته باشد، از بین Node.js و PHP، مسلما نود جی‌اس انتخاب بهتری است.

مقایسه مهارت‌های جانبی موردنیاز

منظور از مهارت‌های جانبی، پیش‌نیازهای یادگیری PHP یا Node.js است. از آنجایی که هر دو در زمینه توسعه وب مورداستفاده قرار می‌گیرند، نیاز به یادگیری HTML و CSS وجود دارد. در ادامه باید زبان جاوا اسکریپت را فرا بگیرید تا بتوانید سایت‌های داینامیک را در Front-end طراحی کنید و در ادامه، از بین نود جی‌اس و PHP یکی را انتخاب کنید.

در صورت یادگیری Node.js، دیگر نیازی نیست یک زبان جدید با سینتکس جدید را یاد بگیرید؛ زیرا Node.js یک محیط اجرایی جاوا اسکریپت است و عملا کدهای آن به زبان JS نوشته می‌شوند. بنابراین در صورت تسلط به این زبان، بخش عمده‌ای از مسیر یادگیری Node.js را طی کرده‌اید؛ اما اگر PHP را ترجیح می‌دهید، باید چالش‌های یادگیری یک زبان برنامه نویسی جدید را بپذیرید و این زبان را از سطح مقدماتی آغاز کنید.

مقایسه کار با ماژول‌ها

مدیریت ماژول‌ها و بسته‌ها در Node.js از سیستم مدیریت بسته NPM استفاده می‌شود که محبوب‌ترین و بزرگترین مدیر بسته در جهان محسوب می‌شود. NPM که مخفف Node Package Manager است، بیش از نیم میلیون بسته و ماژول درون خود نگهداری می‌کند و جامعه بزرگ توسعه دهندگان جاوا اسکریپت نیز فعالیت گسترده‌ای در این زمینه دارند.

در طرف دیگر، PHP از فریمورک PEAR و ابزار Composer استفاده می‌کند. PEAR یک فریمورک توزیع شده برای کار کردن با کامپوننت‌های مختلف در PHP است. ابزار Composer نیز برای مدیریت وابستگی‌ها در این زبان استفاده می‌شود. در کل، در بخش کار با ماژول‌ها و بسته‌ها، Node.js و PHP اختلاف زیادی با یکدیگر دارند و Node با اختلاف عملکرد بهتری دارد.

مقایسه تنوع فریمورک‌ها

زبان PHP محبوب‌ترین زبان توسعه سمت سرور است و طبیعی است فریمورک‌های متنوعی برای آن توسعه پیدا کرده باشند. لاراول (Laravel) محبوب‌ترین فریمورک این زبان است که بسیار قدرتمند ظاهر شده و امکانات زیادی را در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین فریمورک‌های دیگری نظیر CodeIgniter و سیمفونی نیز وجود دارند که هرکدام دارای قابلیت‌ها و کتابخانه‌های کاربردی زیادی هستند.

در طرف دیگر، زبان جاوا اسکریپت را داریم که به عنوان پرکاربرترین و محبوب‌ترین زبان برنامه نویسی در جهان شناخته می‌شود. از نظر تنوع کتابخانه و فریمورک، هیچ زبانی به پای JS نمی‌رسد؛ اما در توسعه سمت سرور می‌توان به Express.js و فریمورک‌های مبتنی بر معماری MVC نظیر Derby و Meteor اشاره کرد. فریمورک‌هایی نظیر React که در سمت کاربر مورداستفاده می‌شوند، خود دارای فریمورک دیگری نظیر Next.js هستند که امکان استفاده در سمت سرور را دارند و با استفاده از Node.js در سرور اجرا می‌شوند.

در این بخش نیز جاوا اسکریپت برتری دارد و Node.js با اتکا به رفقایی مثل Express.js، بهتر عمل می‌کند.

مقایسه کار با دیتابیس‌ها

معمولا PHP برای کار کردن با داده‌ها در پایگاه‌های داده رابطه‌ای مثل MySQL و MangoDB مورداستفاده قرار می‌گیرد. البته راه‌هایی نیز برای استفاده از NoSQL در PHP وجود دارد اما استفاده از این نوع پایگاه داده بین برنامه نویسان PHP رایج نیست.

در طرف دیگر، مجددا Node.js با مدیر بسته NPM حضور دارد که بدون کوچک‌ترین مشکل یا مانع، با انواع پایگاه‌های داده کار می‌کند. تقریبا تمام پایگاه‌های داده مشهور به صورت بسته در مخزن عظیم NPM وجود دارند و امکان استفاده از آنها با فراخوانی و اضافه کردن بسته موردنظر به پروژه امکان‌پذیر است.

مقایسه کار با وب سرورها

وب سرورها، در واقع نوعی سرور هستند که با استفاده از پروتکل HTTP درخواست‌ها را دریافت کرده و بعد از پردازش، آنها را به صورت یک صفحه وب در مرورگر نمایش می‌دهند. استفاده از وب سرور در PHP 5.3 و قدیمی‌تر با استفاده از نرم افزارهایی نظیر Xampp امکان‌پذیر بود؛ در حالی که نسخه‌های بعدی این زبان، دارای یک سرور داخلی است که می‌تواند بدون نیاز به محیط‌هایی نظیر Xampp، کدهای PHP را اجرا کند.

نود جی‌اس نیاز به تنظیم وب سرور و شخصی‌سازی پورت و بخش‌های مختلف آن دارد. این محیط دارای ماژول‌های مهمی نظیر DNS و HTTP است که به توسعه دهنده در شخصی‌سازی وب سرور کمک می‌کنند. علاوه بر این، فریمورک‌های محبوبی نظیر express.js یا Koa.js نیز در اجرای وب سرور به Node.js کمک می‌کنند. با استفاده از این فریمورک‌ها می‌توان وب سرور موردنظر را با چند خط کد راه اندازی کرد.

مقایسه کلی Node.js و PHP

در زیر، خلاصه‌ای از مقایسه PHP و Node.js را آماده کرده‌ایم.

اما مقایسه Node.js و PHP به تنهایی برای انتخاب یکی از آنها کافیست نیست. در ادامه، به بررسی مزایای و معایب این دو می‌پردازیم و تفاوت‌های کلیدی بین PHP و Node.js را بررسی می‌کنیم.

مزایا و معایب استفاده از PHP

زبان php ویژگی‌های مثبت و منفی زیادی دارد که می‌تواند در انتخاب شما بین php یا Node.js تاثیرگذار باشد. در ادامه، برخی از مزایای این زبان را به صورت مختصر به شما معرفی کرده‌ایم.

• یادگیری آسان و سریعتر نسبت به سایر زبان‌های برنامه نویسی
• مستندات و منابع آموزشی گسترده
• سرعت بالای کدنویسی با PHP
• PHP و فریمورک‌های آن از معماری MVC پشتیبانی می‌کنند.
• نگهداری و بهبود آسان کدها
• پشتیبانی توسط اکثر شرکت‌های هاستینگ
• تنوع بالای کتابخانه‌ها و فریمورک‌ها
• وجود CMSهای پرقدرت نظیر وردپرس و جوملا
• قابل اجرا در تقریبا تمام پلتفرم‌ها و سرورها

اما PHP دارای معایب مختص به خودش است. از جمله این موارد می‌توان به:

• اجرای کدهای نوشته شده به صورت ناهمزمان (Synchronous)
• ضعف در مدیریت خطاها
• تنها در توسعه Back-end قابل استفاده است.
• وجود ایرادات امنیتی در پروژه‌ها
• دارای قواعد و اصول منسوخ شده (در حوزه‌هایی نظیر یادگیری ماشین و هوش مصنوعی)

مزایا و معایب استفاده از Node.js

نود جی‌اس نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است. از جمله مزایای Node.js می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• مقیاس پذیری
• امکان توسعه برای پلتفرم‌های مختلف (Cross-Platform)
• سرعت توسعه بالاتر نسبت به PHP
• حجم کم و سبک
• پردازش همزمان (Asynchronous)
• پشتیبانی بهتر از فایل‌های Json
• توسط شرکت گوگل پشتیبانی می‌شود.
• نیازی به یادگیری یک زبان جدید ندارد.
• فرصت‌های شغلی متنوع
• حداقل تا 10 سال آینده بازار توسعه سمت سرور را در اختیار خواهد داشت.

البته Node.js دارای ایرادات کوچکی است که از جمله آنها می‌توان به عدم پشتیبانی CMSهای بزرگ از آن اشاره کرد. علاوه بر این، به دلیل قدمت کمتر، دارای جامعه کاربری کوچک‌تری است.

برای بک اند Node.js یا PHP را انتخاب کنم؟

اینکه بخواهید از بین Node.js یا PHP یکی را یاد بگیرید، کاملا به هدف شما از یادگیری این دو بستگی دارد. در ادامه، سه سناریو را بررسی می‌کنیم و در هرکدام، بهترین انتخاب را به شما ارائه می‌دهیم.

در سناریو اول، فرض بر این گذاشته شده که شما به تازگی با دنیای برنامه نویسی آشنا شده و علاقمند به یادگیری توسعه Back-end هستید. همچنین دوست دارید از Cmsهای مختلف نظیر وردپرس نیز استفاده کنید. در این حالت، پیشنهاد ما یادگیری PHP است. می‌توانید در 2 تا 6 ماه به اصول PHP مسلط شوید و شروع به کار کنید.

اما در سناریو دوم، تصور می‌کنیم شما فردی هستید که در توسعه فرانت اند فعالیت می‌کنید و برحسب علاقه یا نیاز خود، تصمیم به یادگیری Back-end و توسعه پروژه‌های خود به شکل Full Stack گرفته‌اید. در این حالت و با توجه به تسلط شم به زبان جاوا اسکریپت، بهتر است Node.js را برای یادگیری انتخاب کنید تا بتوانید کل وبسایت خود را با استفاده از این زبان توسعه دهید. این مورد یکی از مزایای برجسته Node.js در برابر PHP است.

اما یک حالت سوم نیز وجود دارد. فارغ از سطح دانش شما در برنامه‌نویسی و خصوصا طراحی وب، اگر به دنبال یادگیری مهارتی در زمینه برنامه نویسی هستید که تا 10 سال آینده بازارکار مناسبی داشته باشد، Node.js انتخاب عالی برای شماست. با توجه به رشد سریع و محبوبیت بالای Node.js، بعید نیست در چند سال آینده PHP تسلط خود بر حوزه توسعه سمت سرور را از دست داده و Node.js تبدیل به محبوب‌ترین انتخاب برای توسعه back-end شود. Node.js عملکرد بهتری دارد؛ مقیاس پذیر است و با توجه به سرعت رشد جامعه آن، آینده روشنی در پیش دارد. با یادگیری نود جی‌اس، می‌توانید یک قدم جلوتر از سایر توسعه دهندگان باشید و به تنهایی، یک پروژه را توسعه دهید.

چگونه می‌توانم Node.js را حرفه‌ای یاد بگیرم؟

یادگیری عمیق و اصولی، شرط اول تبدیل شدن به یک متخصص در هر حوزه‌ای است؛ اما قبل از آن، باید اطمینان حاصل کنید شرایط و پیش‌نیازهای لازم برای یادگیری یک مهارت را دارید. پیش‌نیاز یادگیری Node.js تسلط به جاوا اسکریپت و ترجیحا، طراحی Front-End است. اما…

دوره جامع متخصص Node.js، دوره‌ای است که شما را از صفرِ مطلق، تبدیل به یک متخصص حرفه‌ای در کار با Node.js تبدیل کند. بیش از 150 ساعت آموزش حرفه‌ای در این دوره ضبط شده و تمام مباحث مهم و کاربردی Node.js، در آن گنجانده شده است. این دوره بدون پیش‌نیاز است؛ یعنی تمام مباحثی که باید قبل از یادگیری Node.js بلد باشید را درون دوره فرا خواهید گرفت. تنها یک همت و پشتکار و چند ساعت زمان خالی در هفته لازم دارید تا با تمرین و استمرار، مسیر شیرین Node.js را آغاز کنید. در ضمن، اگر در هرکجای این مسیر به مشکل خوردید، روی پشتیبانی تخصصی سبزلرن حساب کنید!

فرصت را از دست ندهید و هرچه سریع‌تر اولین قدم برای تبدیل شدن به یک متخصص Node.js را بردارید!