بررسی کامل توسعه دهنده نرم افزار و انواع آن

هر برنامه موبایل، نرم افزار ویندوز، بازی یا سایتی که هر روزه با آنها سروکار دارید، ثمره تلاش‌های یک یا چند توسعه دهنده نرم افزار است. توسعه نرم افزار به یکی از مهمترین حوزه‌های برنامه نویسی به شمار می‌رود و تبدیل به یک روند اصلی و مهم در دنیای برنامه نویسی شده است.

در ادامه در وبلاگ سبزلرن، به طور مفصل به معرفی توسعه دهنده نرم افزار، شرح وظایف آنها و انواع توسعه دهندگان نرم افزار می‌پردازیم. همچنین تفاوت‌های توسعه دهنده نرم افزار را با عنوان‌های شغلی برنامه نویس، کدنویس و مهندس نرم افزار بررسی کرده و خلاصه‌ای از وضعیت بازار کار آن ارائه می‌کنیم.

همچنین بخوانید: بهترین زبان برنامه نویسی برای شروع

توسعه دهنده نرم افزار یا Software Developer کیست؟

توسعه دهنده نرم افزار (Software Developer) شرکت یا شخصی است که یک نرم افزار را به صورت کامل یا با شرکت‌ها و افراد دیگر ایجاد می‌کند. توسعه دهنده نرم افزار پروژه را مدیریت می‌کند یا فقط کارهای اصلی را انجام می‌دهد.

اکثر توسعه دهندگان نرم افزار توسط یک مهندس نرم افزار (Software Engineer) هدایت می‌شوند.

بیایید این تعریف را کمی تشریح کنیم. یک توسعه دهنده نرم افزار، ممکن است یک شخص، یک تیم یا یک شرکت باشد. از طرفی، ممکن است یک یا چند شرکت با یکدیگر برای توسعه یک نرم افزار کار کنند و توسعه دهنده نرم افزار لقب بگیرند. این مطلب با درنظر گرفتن یک شخص به عنوان توسعه دهنده نوشته شده است!

توسعه دهنده نرم افزار وظایف گسترده‌تر و مهم‌تری نسبت به نوشتن کدهای یک برنامه دارد و می‌تواند چند برنامه نویس را رهبری کند. از طرف دیگر، یک توسعه دهنده ممکن است زیر نظر یک مهندس نرم افزار قرار گرفته و رهبری پروژه را به او بسپارد.

همچنین در برخی پروژه‌ها، ممکن است چندین توسعه دهنده زیر نظر یک یا چند مهندس نرم افزار قرار بگیرند. علاوه بر این موارد، یک توسعه دهنده نرم افزار وظیفه دارد نرم افزارهای ایجاد شده را بعد از تست و آزمایش و رفع مشکلات، آماده عرضه به بازار کند.

بنابراین می‌توان گفت هر توسعه دهنده‌ای که به توسعه یک اپلیکیشن، برنامه یا حتی سایت می‌پردازد، توسعه دهنده نرم افزار لقب می‌گیرد. با این تفاسیر، بسیاری از توسعه دهندگان در شاخه‌های مختلف برنامه نویسی، نوعی توسعه دهنده نرم افزار درنظر گرفته می‌شوند.

منظور از نرم افزار دقیقا چیست؟

در مهندسی کامپیوتر، نرم افزار یا Software به عنوان یک واسط بین کاربر (انسان) و سخت افزار (رایانه) شناخته می‌شود. در تعریف ساده‌تر، می‌توان گفت نرم افزار برنامه‌ای است که روی یک وسیله الکترونیکی اجرا می‌شود و امکان تعامل کاربران با سخت افزار را فراهم می‌کند.

برای مثال، موبایل خود را تصور کنید؛ در موبایل شما سیستم عامل، اپلیکیشن، بازی، برنامه‌های سیستمی و موارد دیگری وجود دارد. شما با استفاده از نرم افزار Camera در موبایل خود، به دوربین گوشی دسترسی خواهید داشت و می‌توانید با استفاده از آن، عکس یا ویدیو تهیه کنید.

همچنین با اجرای هرگونه برنامه، با سخت افزارهای موبایل نظیر پردازنده، رم، حافظه ذخیره سازی و… ارتباط برقرار می‌کنید.

انواع توسعه دهنده نرم افزار

همانطور که قبل‌تر گفتیم، بسیاری از توسعه دهندگان در شاخه‌های مختلف برنامه نویسی، به نوعی توسعه دهنده نرم افزار شناخته می‌شوند. در ادامه توضیحات مفصلی درباره مهمترین انواع توسعه دهنده نرم افزار داده‌ایم؛ اما قبل از آن، به لیست زیر که دسته بندی‌های گوناگون Sotware Developer را شامل می‌شود، دقت کنید.

انواع توسعه دهنده نرم افزار
توسعه دهنده فرانت اند	توسعه دهنده بک اند	توسعه دهنده فول استک (وب)
توسعه دهنده موبایل	توسعه دهنده دسکتاپ	توسعه دهنده سیستم‌های تعبیه شده
توسعه دهنده بازی	مهندس DevOps	توسعه دهنده پایگاه داده
توسعه دهنده امنیت	مهندس داده	دانشمند داده
مهندس یادگیری ماشین	توسعه دهنده ابری	توسعه دهنده تضمین کیفیت (QA)
توسعه دهنده سیستم‌ها	توسعه دهنده بلاکچین	توسعه دهنده اینترنت اشیا
توسعه دهنده Ecommerce	توسعه دهنده محاسبات با کارایی بالا	توسعه دهنده VR و AR
توسعه دهنده UX/UI	توسعه دهنده API

توسعه دهنده نرم افزار فرانت اند یا Front-end Developer

توسعه دهندگان فرانت اند، افرادی هستند که ظاهر و رابط کاربری یک برنامه تحت وب را طراحی می‌کنند. این افراد با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی در زمینه طراحی وب شامل Html، CSS و جاوا اسکریپت، ماهیت بصری یک سایت را شکل می‌دهند.

علاوه بر این، این افراد وظیفه دارند عملکرد سایت در بخش فرانت اند را بهینه کرده و اطمینان حاصل کنند که کاربران، با یک رابط کاربری روان و دلچسب مواجه می‌شوند.

پیشنهاد دوره رایگان: آموزش Html و  آموزش CSS

توسعه دهنده نرم افزار بک اند یا Back-end Developer

توسعه دهندگان بک اند، نوع دیگری از توسعه دهندگان وب هستند که پشت صحنه سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب را ایجاد می‌کنند. این افراد وظیفه دارند منطق سایت را در سمت سرور پیاده و بهینه‌سازی کنند و محیط خشک‌تری را نسبت به فرانت اند تجربه می‌کنند. دست این افراد برخلاف توسعه دهندگان فرانت اند، در انتخاب زبان یا تکنولوژی مورداستفاده باز است و بسته به نیاز خود از زبان‌های Python، PHP، جاوا اسکریپت، جاوا یا #C استفاده می‌کنند.

توسعه دهنده نرم افزار فول استک یا Full-Stack Developer

توسعه دهنده فول استک، به شخصی گفته می‌شود که بتواند به صورت همزمان هم به عنوان توسعه دهنده فرانت اند و هم توسعه دهنده بک اند فعالیت کند. این افراد به زبان‌ها و تکنولوژی‌های توسعه در هر دو بخش مسلط هستند و می‌توانند به تنهایی، یک وب‌سایت را به طور کامل پیاده‌سازی کنند. این نوع توسعه دهنده نرم افزار در استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک که با محدودیت بودجه و نفرات مواجه هستند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌آید.

توسعه دهنده نرم افزار موبایل یا Mobile Developer

توسعه دهندگان موبایل به دو دسته اصلی توسعه دهندگان اندروید (Android Developer) و توسعه دهندگان iOS (iOS Developer) تقسیم می‌شوند. این افراد با استفاده از تکنولوژی‌هایی که توسط شرکت‌های ارائه دهنده سیستم عامل‌های موبایل ارائه شده، به توسعه اپلیکیشن برای پلتفرم موبایل مشغول هستند. توسعه دهندگان اندروید از زبان‌های برنامه نویسی جاوا، کاتلین و Dart استفاده می‌کنند و توسعه دهندگان iOS نیز از زبان برنامه نویسی Swift بهره می‌گیرند.

توسعه دهنده نرم افزار یا Desktop Developer

توسعه دهندگان دسکتاپ، همواره به عنوان توسعه دهنده نرم افزار شناخته می‌شوند؛ زیرا با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی مختلف، اقدام به توسعه نرم افزارهای دسکتاپ برای سیستم عامل‌های مختلف می‌کنند. توسعه دهندگان ویندوزی از #C و ++C استفاده می‌کنند؛ در حالی که توسعه دهندگان مک از Swift برای توسعه نرم افزارها استفاده می‌کنند. توزیع‌های مختلف لینوکس نیز دست توسعه دهندگان مختلف را برای توسعه نرم افزار باز گذاشته و پذیرای اکثر زبان‌های برنامه نویسی هستند.

توسعه دهنده نرم افزار بازی یا Game Developer

توسعه بازی یکی از سخت‌ترین شاخه‌های برنامه نویسی است. توسعه دهندگان این شاخه باید با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی نظیر جاوا اسکریپت، #C و ++C اقدام به توسعه بازی و پیاده‌سازی منطق آن در موتورهای بازی‌سازی کنند. این کار نیازمند صرف هزینه و زمان زیادی است و به طبع، توسعه دهندگان این حوزه درآمد بالایی دارند. توسعه دهندگان باید با توجه به موتور بازی‌سازی مورداستفاده خود، یک زبان برنامه نویسی مناسب را انتخاب کنند. موتور بازی‌سازی Unreal از ++C استفاده می‌کند؛ در حالی که Unity هم از #C و هم جاوا اسکریپت پشتیبانی می‌کند.

توسعه دهنده نرم افزار امنیت یا Security Developer

توسعه دهندگان امنیت، نوعی توسعه دهنده نرم افزار هستند که به جای ایجاد نرم افزارهای کاربردی در پلتفرم‌های مختلف، بر امنیت و محافظت از آنها تمرکز دارند.

این توسعه دهندگان با استفاده از رمزنگاری، کدنویسی امن و تست نفوذ پذیری، از حفره‌های امنیتی متداول در برنامه‌ها آگاه شده و آنها را برطرف می‌کنند.

این افراد پروتکل‌های امنیتی را توسعه داده و همکاری نزدیکی با مهندسین نرم افزار برای افزایش امنیت نرم افزار در چرخه عمر آن دارند. معمولا این افراد از زبان‌های برنامه نویسی که در توسعه نرم افزار استفاده شده استفاده می‌کنند؛ اما متداول‌ترین انتخاب آنها پایتون، C و ++C، جاوا و Bash هستند.

پیشنهاد دوره رایگان: ورود به دنیای امنیت

وظایف توسعه دهنده نرم افزار چیست؟

همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، یک توسعه دهنده نرم افزار باید به برنامه نویسی و نوشتن کدهای یک برنامه مسلط باشد. یک توسعه دهنده دارای وظایفی است که بسته به سطح وی، متفاوت است. در جدول زیر، وظایف توسعه دهندگان نرم افزار براساس سطح و میزان تخصص آورده شده است.

وظایف توسعه دهندگان نرم افزار
وظایف توسعه دهندگان تازه‌کار	وظایف توسعه دهندگان متوسط	وظایف توسعه دهندگان ارشد
کمک به تیم توسعه در طراحی و کدنویسی	همه وظایف توسعه دهندگان تازه‌کار	همه وظایف توسعه دهندگان متوسط
یادگیری کدنویسی پایه نرم افزار	نوشتن اکثر کدهای پایه نرم افزار	ایجاد معماری و طراحی نرم افزار
شرکت در جلسات درون تیمی	نظارت بر توسعه دهندگان تازه‌کار	تشخیص، اولویت‌بندی و انجام اقدامات چرخه عمر برنامه
نوشتن کدهای ساده	تصحیح کدها مطابق با استانداردهای کیفی شرکت	اتوماسیون وظایف با ابزارها یا با برنامه نویسی
رفع اشکالات ساده نرم افزار	درک کامل کدها و فناوری‌های مورداستفاده	بررسی، آزمایش و تایید کدها
کمک به مدیر توسعه برای وظایف مرتبط با طراحی	کدنویسی تمیز و کارآمد	مستندسازی برنامه و نظارت بر فرآیند توسعه
		اطمینان از سازگاری برنامه با فناوری‌های جدید
		همکاری با تیم داخلی و مارکتینگ برای عرضه نرم افزار

اما یک توسعه دهنده نرم افزار خوب، چه مهارت‌هایی را باید کسب کرده و بهبود ببخشد؟ در بخش بعدی، به مهمترین مهارت‌های توسعه دهندگان نرم افزار می‌پردازیم.

تفاوت برنامه نویس، کدنویس، مهندس نرم افزار و توسعه دهنده نرم افزار

4 عنوان شغلی متداول در برنامه نویسی وجود دارد که ممکن است اشتباها به جای یکدیگر مورداستفاده قرار گرفته و باعث گیج شدن افراد تازه‌کار شوند.

توسعه دهنده نرم افزار	شخصی که از ابتدا تا انتهای یک نرم افزار را به طور کامل پیاده‌سازی می‌کند.
برنامه نویس	اصطلاح قدیمی برای اشاره به توسعه دهندگان
کدنویس	شخصی که صرفا مسئول نوشتن کدهای برنامه است و با متدولوژی، معماری و موارد دیگر در توسعه نرم افزار کاری ندارد.
مهندس نرم افزار	شخصی که اصول مهندسی نرم افزار را تعیین کرده و رهبری تیم توسعه را برعهده دارد.

در تیم‌های بزرگ توسعه نرم افزار، سلسله مراتب خاصی از این عناوین وجود دارد. یک یا چند مهندس نرم افزار، وظیفه مدیریت و رهبری پروژه را دراختیار دارند.

توسعه دهندگان نرم افزار، در لایه بعدی قرار می‌گیرند و معمولا هرکدام مسئول یک تیم از برنامه نویسان هستند. هر تیم نیز مسئول پیاده‌سازی و نگهداری قسمتی از نرم افزار است.

هرکدام از این افراد دارای اطلاعات و تخصص خاصی هستند که ممکن است در یک عنوان دیگر کاربرد نداشته باشد. برای مثال، کدنویسان نیازی به پیاده‌سازی معماری نرم افزار ندارند و تنها نیاز است به یک زبان برنامه نویسی مسلط باشند تا بتوانند فرآیند توسعه را طی کنند.

یک توسعه دهنده نرم افزار نیز نیازی به دانستن این موارد ندارد؛ اما لازم است به برنامه نویسی مسلط باشد و بتواند کدهای دیگران را خوانده، تحلیل و آزمایش کند. از سوی دیگر، یک مهندس نرم افزار معمولا نیازی به تسلط بالا بر کدنویسی ندارد؛ اما لازم است با تحلیل و آزمایش کدها آشنایی داشته باشد.

مهارت‌های ضروری یک توسعه دهنده نرم افزار

برای فعالیت در هر حوزه، نیاز به یادگیری مباحث عمومی و تخصصی در زمینه برنامه نویسی وجود دارد. توسعه دهندگان نرم افزار نیز باید مهارت‌های خاصی داشته باشند تا بتوانند به عنوان یک توسعه دهنده خوب، فعالیت کنند. در ادامه برخی از مهارت‌های ضروری برای توسعه دهندگان در دو دسته بندی مهارت‌های نرم و مهارت‌های سخت آورده شده است.

مهارت‌های سخت

مهارت‌های فنی یک توسعه دهنده، نقش اساسی در استخدام او در سازمان‌ها دارد و تخصص او در توسعه نرم افزار را نشان می‌دهد. یک توسعه دهنده نرم افزار باید مهارت‌های سخت خود را همواره بروز نگه دارد و در زمان نیاز، به خوبی از آن استفاده کند. البته جالب است بدانید مقدار زیادی از مهارت‌های یک توسعه دهنده نرم افزار، مشابه مهارت‌های یک کدنویس است! لیست زیر، برخی از مهمترین مهارت‌های یک توسعه دهنده نرم افزار را نشان می‌دهد.

نکته مهم این است که برخی از این مهارت‌ها، ممکن است در شاخه خاصی کاربرد داشته باشند و در دیگر شاخه‌ها، نیازی به آنها نباشد.

برخی از مهارت های سخت مورد نیاز توسعه دهنده نرم افزار
یادگیری الگوریتم و فلوچارت	تسلط به IDE و Code Editor
ساختمان داده	سیستم‌های مدیریت نسخه نظیر Git
یادگیری یک زبان برنامه نویسی (بسته به حوزه کاری متفاوت است)	استفاده از کانتینرها نظیر Docker
کار با پایگاه‌های داده و زبان SQL	تست و آزمایش برنامه در سطوح مختلف
رایانش ابری	تسلط بر روش‌های رمزنگاری نرم افزارها
طراحی سمت وب (Html، CSS، جاوا اسکریپت، PHP)	رهبری و مدیریت تیم توسعه دهندگان
برنامه نویسی شی‌گرا

مهارت‌های نرم

اما علاوه بر مهارت‌های فنی، توسعه دهندگان نرم افزار باید مهارت‌های غیرفنی و ویژگی‌های شخصیتی در خود ایجاد کنند که به آنها در یک همکاری موثر با سایر اعضای تیم، کمک کند. مهارت‌های غیرفنی یا نرم، یکی از مهمترین مهارت‌های یک توسعه دهنده نرم افزار است که در زمان استخدام، مورد توجه قرار می‌گیرد. لیست زیر، برخی از مهمترین مهارت‌های نرم برای توسعه دهندگان را شامل می‌شود.

برخی از مهارت های نرم مورد نیاز توسعه دهنده نرم افزار
مهارت‌های ارتباطی بین فردی	مدیریت زمان در زمان توسعه (خصوصا در تیم‌ها)
گوش دادن فعال	تسلط بر تکنیک‌های مذاکره
سخنرانی عمومی و رهبری تیم	کار تیمی و گروهی
کنترل هوش هیجانی	اشتیاق به یادگیری مباحث و فناوری‌های جدید
خلاقیت در حل مسائل	تطبیق پذیری براساس شرایط و نیازها

درآمد توسعه دهندگان نرم افزار در ایران

درآمد یک توسعه دهنده نرم افزار، به عوامل زیادی بستگی دارد. میزان تجربه، زبان برنامه نویسی مورداستفاده سطح تخصص، شرکت کارفرما، مقیاس پروژه‌ها و حتی شهر و منطقه‌ای که در آن ساکن است؛ همه بر درآمد یک توسعه دهنده تاثیرگذار هستند! به همین دلیل، نمی‌توان آمار دقیقی از میزان درآمد توسعه دهندگان نرم افزار (حداقل در ایران) پیدا کرد.

اما سایت جاب ویژن به صورت هرساله، یک گزارش جامع از وضعیت حقوق و دستمزد مشاغل مختلف در ایران تهیه می‌کند که آمارهای آن تا حد زیادی، معتبر و قابل استناد است.

جدول زیر، درآمد توسعه دهندگان نرم افزار را به تفکیک زبان برنامه نویسی مورداستفاده‌شان پوشش می‌دهد. دقت داشته باشید آمارهای قرار گرفته، به صورت میانگین حقوق در تهران و شهرهای بزرگ بوده و از گزارش حقوق و دستمزد 1403 از سایت جاب ویژن استخراج شده‌اند.

زبان برنامه نویسی	توسعه دهنده Junior	توسعه دهنده Mid-Level	توسعه دهنده Senior
پایتون	16 میلیون تومان	21 میلیون تومان	28 میلیون تومان
#C	15 میلیون تومان	20 میلیون تومان	26 میلیون تومان
PHP	13 میلیون تومان	17 میلیون تومان	24 میلیون تومان
C و ++C	17 میلیون تومان	22 میلیون تومان	29 میلیون تومان
جاوا	18 میلیون تومان	24 میلیون تومان	32 میلیون تومان
جاوا اسکریپت	14 میلیون تومان	19 میلیون تومان	26 میلیون تومان

وضعیت درآمد توسعه دهنده نرم افزار در جهان

تصویر زیر، وضعیت درآمد انواع توسعه دهندگان نرم افزار در کشورهای مختلف را نشان می‌دهد. اعداد آورده شده در تصویر زیر، مقدار تقریبی از گزارش‌های درآمد منتشر شده در سایت‌های بین المللی کاریابی هستند که براساس کشور و زبان برنامه نویسی مورداستفاده توسط توسعه دهندگان مرتب شده‌اند.

جمع‌بندی مطالب معرفی توسعه دهنده نرم افزار

در این مقاله به بررسی عنوان شغلی توسعه دهنده نرم افزار و تفاوت آن با سایر عناوین شغلی متداول در زمینه برنامه نویسی پرداختیم. در ادامه نیز وظایف و مهارت‌های توسعه دهندگان نرم افزار را بررسی کرده و در انتها، خلاصه‌ای از درآمد این افراد را قرار دادیم.

برای تبدیل شدن به یک توسعه دهنده نرم افزار، ابتدا باید حوزه مدنظر خود را انتخاب کنید. توسعه وب یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین شاخه‌های برنامه نویسی در جهان است که میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان، از آن کسب درآمد می‌کنند.

لازمه ورود به این حوزه، یادگیری زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت است که به طور خاص در مرورگرها و برای ایجاد سایت‌های تعاملی استفاده می‌شود.

یادگیری این زبان می‌تواند نقطه شروعی برای یادگیری برنامه نویسی و ورود به بازار کار برنامه نویسی باشد.

دوره آموزش جاوا اسکریپت، نقطه ورود به دنیایی است که در آن، می‌توانید تمام ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنید. در این دوره، آموزش از مباحث بسیار ابتدایی و پایه این زبان آغاز شده و با بیش از 70 پروژه عملی وکاربردی، آموخته‌های خود را تثبیت می‌کنید. در واقع بعد از مشاهده این دوره و انجام صحیح تمرینات و پروژه‌ها، تبدیل به یک توسعه دهنده نرم افزار جاوا اسکریپت می‌شوید که می‌تواند برای هر نیازی، یک برنامه یا ابزار مناسب با استفاده از JS بنویسد!

فرصت طلایی شرکت در این دوره و تبدیل شدن به یک توسعه دهنده نرم افزار حرفه‌ای را از دست ندهید!