مهارتهای نرم یا Soft Skills چیست؟
برای فعالیت در بسیاری از مشاغل متداول و عادی، تسلط به مهارتهای تخصصی آن حوزه برای موفق شدن کافیست. در حوزه‌هایی که رقابت بالا و افراد متخصص زیادی دارد، تنها مهارتهای تخصصی یا هارد اسکیل (Hard Skill) کافی نیستند؛ بلکه این افراد باید با یادگیری مهارتهای نرم یا سافت اسکیل‌ها (Soft Skill) خود را نسبت به بقیه متمایز کنند. به عنوان یک توسعه دهنده تازه کار، مهارتهای نرم زیادی وجود دارند که باید در خود تقویت کنید تا امکان کسب موقعیت‌های شغلی خوبی را داشته باشید.
در بخش‌های بعدی این مطلب از وبلاگ سبزلرن، به توضیح مهارتهای نرم، اهمیت آنها در دنیای برنامه نویسی و دسته بندی‌های مختلف آنها اشاره کرده و نیم نگاهی نیز به سافت اسکیل‌های لازم در سطوح مختلف برنامه نویسی می‌اندازیم!
مهارت نرم چیست؟
هر شخص بسته به شخصیت خود، دارای ویژگی‌ها و توانایی‌های فردی است که به او در ارتباط و تعامل با افراد دیگر، کمک می‌کند. افراد مختلف با استفاده از این ویژگی‌های خود، می‌توانند در محیط کار، زندگی و اجتماع حاضر شده و پیشرفت کنند. این ویژگی‌ها را با عناوین مختلفی نظیر مهارتهای زندگی، مهارتهای غیرفنی یا همان مهارتهای نرم می‌شناسیم.
مهارتهای نرم برخلاف مهارتهای سخت که فقط روی شخص تاثیر دارند، روی ارتباطات فرد موردنظر و توسعه فردی تمرکز دارد. برای مثال، مهارت مدیریت زمان را درنظر بگیرید. این مهارت، به شخص کمک می‌کند که برای کارهای خود، زمان‌بندی مناسبی داشته باشد تا فعالیت مربوطه را در زمان مشخص شده به پایان برساند. در شرکت‌های مختلف، مهارت مدیریت زمان جزو مهمترین مهارتهای نرم محسوب می‌شود.
برخلاف مهارتهای سخت که به دانش شغلی فرد وابسته هستند، مهارتهای نرم بیشتر به رفتار، نگرش فرد به محیط و توانایی‌های اجتماعی او بستگی دارد.
تفاوت مهارت سخت و مهارت نرم چیست؟
مهارتهای سخت با آموزش و تمرین، قابل یادگیری هستند؛ اما این موضوع درباره سافت اسکیل‌ها صدق نمی‌کند. مهمترین دلیل این مشکل، عدم وجود معیار مشخص یا دردسترس برای سنجش سطح مهارتهای نرم افراد است.
تفاوت دیگری که مهارتهای نرم و سخت دارند، اتفاق نظر درباره آنها است. برای مثال، اگر از 10 حسابدار درباره ضرورت یادگیری یک نرم افزار حسابداری برای افراد تازه‌کار بپرسید، همگی موافق این موضوع هستند؛ اما اگر این سوال را درباره مهارت ارتباط موثر با مشتریان بپرسید، نظرهای متفاوتی دریافت می‌کنید!
حالا بیایید درباره تاریخ انقضای این مهارت‌ها صحبت کنیم! مهارتهای سخت، به مرور زمان با جایگزین می‌شوند و لازم است مهارتهای جدیدتری را یاد بگیرید. مهارتهای نرم چنین مشکلی ندارند؛ زیرا توانایی‌هایی هستند که به تعامل ما با افراد دیگر و مدیریت ارتباطات مربوط هستند. در نتیجه، تا زمانی که با افراد دیگری در دنیا در ارتباط هستیم، نیاز به استفاده از این مهارت‌ها وجود دارد.
انواع سافت اسکیل چیست؟
برای دسته بندی کردن مهارتهای نرم، باید به کاربرد و نحوه استفاده از آنها دقت کنیم. در ادامه، مهمترین انواع سافت اسکیل را برای شما تشریح می‌کنیم. برای یادگیری سریع‌تر، می‌توانید از تصویر زیر استفاده کنید.
مهارتهای ارتباطی
اینکه چطور با افراد دیگر در محیط کار و محیط‌های رسمی و نیمه رسمی ارتباط برقرار کنید، اهمیتی غیرقابل وصف دارد. برای مثال، تصور کنید در یک تیم برنامه نویسی هستید و ایده‌های خوبی برای بهبود پروژه دارید؛ اما نتوانید به درستی منظورتان را به همکارانتان منتقل کنید! حالا تصور کنید افراد دیگر در تیم شما نیز دارای چنین مشکلاتی باشند و نتوانند به درستی منظور و خواسته خود را مطرح کنند. سرانجام پروژه مربوطه احتمالا به سطح زباله کامپیوتر شرکت ختم می‌شود!
مهمترین مهارتهای ارتباطی در محیط کار را در لیست زیر می‌بینید:
- همدلی
- مهارت نوشتن
- مهارت مذاکره
- مدیریت احساسات
- گوش دادن فعال
- ارتباط غیر کلامی
- درک تفاوت‌های فرهنگی
- پرسش مؤثر
- بازخورد دادن و گرفتن
مهارت حل مسئله
اکثر افراد با شنیدن مهارت حل مسئله، ناخوداگاه به ریاضی فکر می‌کنند؛ اما حل مسئله به اعداد و مجهول‌ها محدود نمی‌شود. هر زمان که شما در حال تصمیم‌گیری درباره یک موضوع هستید، در اصل به حل یک مسئله مشغول هستید. حالا این مسئله ممکن است هرچیزی باشد؛ از وجود یک مشکل کوچک در کدنویسی گرفته تا تصمیم‌گیری درباره عصرانه یا انتخاب یک فیلم سینمایی برای تماشا!
برای اینکه بتوانید در مشاغل پررقابت فعالیت کنید، باید توانایی حل مسئله خود را تقویت کنید. همه کارفرمایان و مدیران دوست دارند فردی با توانایی حل چالش‌های مختلف در سازمان خود داشته باشند که بتواند مشکلات را با روش‌های خلاقانه و مناسب برطرف کند. البته حل مسئله و خلاقیت، دو مهارتی هستند که در اکثر مواقع با یکدیگر در ارتباط هستند؛ اما تصمیم گرفتیم این دو را به صورت جداگانه معرفی کنیم.
اصلی‌ترین مهارتهای حل مسئله عبارتند از:
- تحلیل و بررسی
- تصمیم‌گیری
- خلاقیت
- پژوهش
- عیب‌یابی
- مدیریت ریسک
- تفکر منطقی
- پیش‌بینی و ارزیابی سناریوها
خلاقیت
در هر حوزه یا صنعت، نیاز به خلاقیت وجود دارد؛ البته نه به آن صورتی که بسیاری از افراد تصور می‌کنند. گاهی یک ایده کوچک که از دل یک صحبت یا جلسه درون تیمی بیرون می‌آید، می‌تواند به کلی روی محصول و حتی شرکت تاثیرگذار باشد. در مهارتهای نرم، خلاقیت روی پیدا کردن راه‌های جدید برای انجام کارها یا ارائه آنها به کاربران تمرکز دارد و همانطور که قبل‌تر اشاره شد، رابطه تنگاتنگی با حل مسئله دارد.
تعدادی از سافت اسکیل‌های مربوط به خلاقیت را در لیست زیر برای شما آماده کرده‌ایم.
- ایده‌پردازی
- تفکر خارج از چارچوب
- حل مسئله خلاقانه
- داستان‌سرایی
- نوآوری
- ایجاد ارتباط بین ایده‌ها
- تصویرسازی ذهنی
- آزمایش و نمونه‌سازی
- تطبیق پذیری
- تغییر دیدگاه
- الهام‌گیری
مدیریت زمان
در محیط کار، وظایف سپرده شده به افراد مختلف دارای تاریخ انجام مشخصی هستند و انتظار می‌رود شخص مربوطه، این کار را در زمان تعیین شده و در صورت امکان، زودتر از آن انجام دهد. مهارت نرم مدیریت زمان برای افرادی که به صورت دورکار یا به صورت تسک محور (انجام کارهای تعریف شده برای هر روز) در حال فعالیت هستند، اهمیت بالایی دارد. مهمترین مهارتهای مدیریت زمان عبارتند از:
- برنامه‌ریزی
- اولویت‌بندی
- تعیین اهداف
- تقسیم وظایف
- مدیریت حواس‌پرتی
- تعیین مهلت (Deadline)
- زمان‌بندی مؤثر
- استفاده از ابزارهای مدیریت زمان
- ارزیابی پیشرفت
غیر از این موارد، مهارتهای نرم زیادی وجود دارند که هرکدام در حوزه‌های مختلف دارای اهمیت هستند. برای مثال، در زمینه برنامه نویسی و توسعه نرم افزار، مهارت یادگیری مداوم به برنامه نویسان کمک می‌کند همگام با پیشرفت ابزارها و زبان‌های برنامه نویسی مورداستفاده‌شان حرکت کنند و در کمترین زمان، با مباحث جدید آشنا شوند؛ یا مدیران تیم‌ها باید مهارت رهبری یک تیم را داشته و بتوانند آنها را در شرایط آماده نگه دارند تا روند پیشرفت پروژه با موفقیت طی شود.
برای جلوگیری از طولانی شدن این مطلب، سایر سافت اسکیل‌ها را در جدول زیر برای شما آماده کرده و توضیحاتی مختصر برای هرکدام قرار داده‌ایم.
| مهارت نرم | توضیح و کاربرد |
| رهبری |
هدایت تیم برای دستیابی به اهداف، ایجاد انگیزه و تصمیم‌گیری مؤثر
|
| کار تیمی |
همکاری با دیگران برای تکمیل وظایف و رسیدن به اهداف مشترک
|
| مدیریت استرس |
حفظ آرامش و تمرکز در شرایط دشوار و پرتنش
|
| تاب‌آوری (Resilience) |
توانایی بازگشت سریع از شکست‌ها و ادامه تلاش برای موفقیت
|
| هوش هیجانی |
درک و مدیریت احساسات خود و دیگران برای ارتباطات مؤثر
|
| یادگیری مداوم |
جستجوی مداوم برای یادگیری دانش و مهارتهای جدید
|
| تفکر استراتژیک |
برنامه‌ریزی بلندمدت و ارزیابی گزینه‌ها برای دستیابی به اهداف
|
| شبکه‌سازی |
ایجاد و حفظ روابط حرفه‌ای برای فرصت‌های شغلی و همکاری
|
اهمیت مهارت های نرم در برنامه نویسی
برای تبدیل شدن به یک توسعه دهنده حرفه‌ای، به مهارت‌هایی بیشتر از برنامه نویسی و کار با ابزارهای مرتبط نیاز دارید. تفاوتی در نحوه فعالیت یا عنوان شغلی شما وجود ندارد؛ در هر صورت باید حداقلی از مهارتهای نرم را کسب کنید.
به عنوان یک برنامه نویس، شما در محیطی قرار می‌گیرید که دائما با افراد دیگر در ارتباط هستید؛ از مدیر تیم یا مجموعه گرفته تا دیگر توسعه دهندگان در بخش‌های مختلف سازمان. حتی اگر تمایلی به استخدام نداشته و به صورت دورکاری فعالیت کنید، باز هم باید توانایی‌های غیرفنی خودتان را تقویت کنید. غیر از این، مطمئنا اهداف زیادی در زندگی شغلی خودتان دارید و قرار نیست تا آخر عمر به عنوان یک توسعه دهنده برای شرکت‌ها و تیم‌ها کار کنید؛ بلکه ممکن است چند سال بعد، مدیریت یک تیم حرفه‌ای از توسعه دهندگان را برعهده بگیرید و نیاز دارید از زاویه دیگری، مهارتهای مربوطه را یاد بگیرید!
در بخش‌های بعد، به معرفی مهمترین مهارتهای نرم در رزومه به عنوان برنامه نویس اشاره می‌کنیم؛ اما اگر می‌خواهید مهارتهای نرم موردنیاز در حیطه شغلی خودتان را بدانید، بهتر است به آگهی‌های استخدام در سایت‌های کاریابی سر بزنید!
مهمترین مهارت های نرم در برنامه نویسی
در حالت کلی، نمی‌توان مهارتهای نرم یکسانی را برای توسعه دهندگان مختلف معرفی کرد. هر توسعه دهنده بسته به میزان تخصص و شاخه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، نیاز به یادگیری مهارتهای متفاوتی دارد. برای مثال، توسعه دهندگان سمت سرور (Back-end) باید مهارت‌هایی نظیر ارتباط موثر با دیگر توسعه دهندگان و کار تیمی را در اولویت قرار دهند؛ زیرا اکثر وظایف آنها در زمان کار، نیاز به این دو مهارت دارد. استفاده از مهارتهای نرم در برنامه نویسی، فارغ از نوع فعالیت و شاخه‌ای که در آن فعال هستید، به شما کمک می‌کند فعالیت‌های تیمی و وظایفی که به شما سپرده شده‌ند را به بهترین شکل انجام داده و مسائل و مشکلاتی که در زمان توسعه پروژه به وجود می‌آیند را با مشورت و کار تیمی، برطرف کنید!
البته مهارتهای نرم در برنامه نویسی متفاوت نیستند؛ بلکه اهمیت و ترتیب یادگیری آنهاست که برای هر شخص در هر شاخه‌ای متفاوت است. ممکن است شما یک برنامه نویس فریلنسر باشید و به صورت انفرادی فعالیت کنید یا به استخدام یک شرکت یا سازمان درآمده و بخشی از یک تیم بزرگ در یک دپارتمان باشید! در هرکدام از شرایط بالا و بسته به عنوان شغلی شما، ترتیب متفاوتی از سافت اسکیل‌ها را نیاز خواهید داشت.
همانطور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، با مرور آگهی‌های استخدام مرتبط به شغل خودتان در سایت‌های کاریابی، می‌توانید مهارتهای نرم مهم را پیدا کرده و روی آنها تمرکز کنید. تصویر زیر نیز تعدادی از مهارتهای نرم برای برنامه نویسی را نشان می‌دهد که می‌تواند به شما در ترتیب بندی این مهارت‌ها کمک کند. مهارتهای قرار گرفته در ستون سمت راست، مختص توسعه دهندگان فریلنسر و ستون سمت چپ، مهارتهای نرم برای توسعه دهندگان استخدامی است. البته که غیر از این موارد، باید تسلط مناسبی به سافت اسکیل‌های ضروری داشته باشید!
تاثیر مهارت های نرم در رزومه و کاریابی
در بخش‌های ابتدایی مقاله اشاره کردیم که مهارتهای نرم، به سادگی قابل سنجش نیستند و معیار مشخصی وجود ندارد که سطح مهارتهای نرم یک شخص را به ما ارائه دهد. به همین دلیل، طی مصاحبه شغلی شرکت‌های حرفه‌ای، سعی می‌کنند محیط یا شریطی را برای شما تصویرسازی کرده و از شما می‌خواهند واکنش خود را در آن شرایط بیان کنید. از دل سوالات این چنینی، محصاحبه کنندگان می‌توانند تا حد زیادی با سافت اسکیل‌ها و دانش فنی شما ارتباط برقرار کرده و آن را ارزیابی کنند.
از بحث دور نشویم. اشاره به مهارتهای نرم در رزومه تاثیر قابل توجهی بر دیده شدن آن و دعوت به مصاحبه دارد؛ اما این موضوع به این معنی نیست که می‌توانند ضعف‌های شما در مهارتهای فنی را بپوشانند. با نمایش مهارتهای غیرفنی خود در رزومه، می‌توانید به کارفرمایان نشان دهید چه شایستگی‌هایی را دارید و چطور می‌توانید به آنها کمک کنید. از سوی دیگر، همه افرادی که برای یک موقعیت شغلی رزومه ارسال می‌کنند، دارای مهارتهای فنی تقریبا یکسانی هستند؛ در نتیجه مهارت نرم شما، می‌تواند شما را نسبت به سایر کارجویان متمایز نشان دهد.
این تمایز دارای دو مزیت عالی است. اول اینکه یک تصویر حرفه‌ای از شما را در ذهن دریافت کننده رزومه تداعی می‌کند و دوم، اینکه شانس شما برای دعوت به مصاحبه را افزایش می‌دهد. البته باید توجه داشته باشید که مهارتهای نرم در رزومه را با توجه به واقعیت‌ها و تجارب خودتان بنویسید.
پیشنهاد می‌کنم برای اشاره به مهارتهای نرم در رزومه خود، تنها به لیست کردن آنها در بخش مهارت‌ها اکتفا نکنید و سعی کنید آنها را در بخش تجربه‌های کاری، به صورت خلاصه توصیف کنید!
بهترین روش تقویت مهارت نرم چیست؟
یادگیری مهارت های نرم دشوارتر و پیچیده‌تر از مهارتهای فنی است و نیازمند استمرار و تمرین است. برای این کار، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- مهارتهای نرم موردنیاز خود را اولویت‌بندی کنید.
- در محیط‌های واقعی از مهارتهای خود استفاده کنید.
- از منابع آموزشی مرتبط مثل پادکست، کتاب‌ها و ویدیوهای آموزشی کمک بگیرید.
- شرکت در فعالیت‌های گروهی و داولبانه می‌تواند مفید باشد.
- عادات مثبتی که می‌توانند در مسیر شغلی به شما کمک کنند را تمرین کنید.
- از دیگران بازخورد گرفته و روی نقاط قوت و ضعف خود کار کنید.
در این مطلب از وبلاگ سبزلرن، سعی کردیم درباره مهارت های نرم، اهمیت آنها در رزومه و انواع مهارت نرم صحبت کنیم و در انتها نیز راهکارهایی برای تقویت آنها پیشنهاد کردیم. استفاده از مهارتهای نرم، مزیتی است که افراد مختلف با استفاده از آن می‌توانند در شغل خود پیشرفت کرده و ترقی کنند. چه افرادی که به صورت انفرادی کار می‌کنند و چه افرادی که بخشی از یک تیم هستند، نیاز به یادگیری و تقویت این مهارت‌ها دارند.
پیشنهاد مطالعه
نظری برای این مقاله ثبت نشده است